De prestaties van mensen met een veeleisende baan verbeteren via de slaap. Dat is het dagelijks werk van performancecoach Floris Wouterson. Hij waarschuwt tegen de gevaren van slecht slapen, maar biedt vooral oplossingen en adviezen. Ook voor HR.
‘Ik wil de Jamie Oliver van het slapen worden.’ Floris Wouterson klinkt ambitieus. En dat is niet zonder reden. Met feiten en cijfers toont de Slaap Performance Coach aan dat het hoognodig is dat iemand mensen helpt met hun nachtrust, zoals Jamie Oliver met koken helpt. ‘Slapen is zo belangrijk. Mensen zijn echter de enige primaten die zich bewust onthouden van slapen. Soms vinden we het zelfs stoer om weinig te slapen. “Slapen is je tijd verprutsen”, hoor je dan. Denk ook aan politici die maar een paar uurtjes per nacht slapen. Het grote probleem: Jan en alleman accepteert dit.’ Uit onderzoek van het CBS blijkt dat 20 procent van alle Nederlanders slaapproblemen heeft.
Slaaptekort leidt tot fouten op het werk
Hoe erg is dat dan precies, weinig slapen? Wouterson: ‘59 procent van de mensen die weinig slapen heeft concentratieproblemen. Dat betekent dat ze langzamer werken, langzamer reageren en vaker afwezig zijn. Daarnaast maakt 25 procent fouten op het werk. Veel grote rampen in de geschiedenis zijn terug te voeren op menselijke fouten door slaaptekort. Zoals die met de olietanker Exxon Valdez in 1989, of die met het Amerikaanse ruimteveer Challenger in 1986. Maar ook recentere rampen zoals die met het Air France-vliegtuig in 2009, waarbij 228 doden vielen.’
Wouterson vult aan dat veel fouten door slaaptekort niet eens als zodanig geregistreerd staan. ‘Artsen in ziekenhuizen werken vaak onder druk en in belachelijk vermoeiende shifts. Als zij niet goed zijn uitgeslapen en per ongeluk een keer een zenuwbaan raken tijdens een operatie, zal niemand dat wijten aan slaapgebrek.’
12 miljard euro
Zo is er veel meer wat werkgevers direct raakt wanneer hun werknemers slecht slapen, bijvoorbeeld het nemen van slechte beslissingen. En wat te denken van ziekteverzuim? Wouterson heeft een berekening gemaakt van wat ziekteverzuim door slaapgebrek Nederland kost, te lezen in zijn onlangs verschenen boek Superslapen.
‘Als een werknemer gemiddeld minder dan 6 uur per nacht slaapt, betekent dit dat hij of zij 6 dagen per jaar méér verzuimt dan een werknemer die wél genoeg slaap krijgt. En gemiddeld tussen de 6 en 7 uur slaap per nacht betekent nog altijd meer dan 4 dagen meer verzuim. Wanneer je dat omrekent naar productie-uitval van de hele Nederlandse beroepsbevolking, kost slaaptekort op jaarbasis ruim 12 miljard euro. We hebben het in ons land vaak over de file-ellende. Daarvan is berekend dat die Nederland per jaar zo’n 1,2 miljard euro kost. Slaaptekort kost dus het tienvoudige! Het gekke is dat we dit met z’n allen op de een of andere manier accepteren…’
Slecht slapen is vaak aangeleerd gedrag
Wouterson zelf accepteert het in elk geval niet. Zeker omdat hij de nadelige gevolgen van slaaptekort aan den lijve heeft ondervonden. ‘Ik werkte ooit in de bancaire sector. Dat betekende veel stress en weinig slapen.’ Hij kreeg steeds meer interesse in het fenomeen slaap en het belang ervan. Inmiddels heeft hij zich ontwikkeld tot Slaap Performance Coach. In zijn klantenkring zitten onder andere piloten, voetballers en wielrenners.
‘In de luchtvaart, maar ook in de sport telt elke seconde, elke centimeter. Mijn doel is dan ook om de prestaties van deze mensen te verbeteren via de slaap.’ Dat is goed mogelijk, omdat slecht slapen volgens Wouterson bij 80 procent van de mensen is aangeleerd. ‘En wat is aangeleerd, kun je ook weer afleren. Slechts bij ongeveer 5 procent van de mensen met een slaapprobleem is er sprake van een genetische oorzaak. De rest kan worden geholpen, bijvoorbeeld door het maken van goede lifestylekeuzes.’
Goede slaaproutines
Die lifestylekeuzes zijn vaak kleine stapjes, waardoor je langzaam maar zeker beter gaat slapen, zo vertelt Wouterson. ‘Denk aan het advies om na 14 uur geen koffie meer te drinken. Of geen snooze-functie van je wekker te gebruiken. Zet je wekker op het voor jou laatst mogelijke moment en ga dan direct je bed uit. En zorg voor een geordende slaapkamer.’
Een nog belangrijkere tip: leer jezelf goede slaaproutines aan. Wouterson wijst op het belang van regelmaat. ‘In mijn boek en trainingen leer je hoe je erachter komt hoeveel slaap je per dag nodig hebt. Zorg dat je, als je dat aantal uren weet, een goed “slaapvenster” creëert. Dus dat je elke dag op dezelfde tijd naar bed gaat en op dezelfde tijd weer opstaat. Stel je hebt 7,5 uur slaap per nacht nodig en je moet uiterlijk om 7 uur opstaan. Reken dan terug en tel er wat minuten bij om in slaap te komen. Dan kom je dus op een tijdstip van ongeveer 23.20 uur dat je naar bed zou moeten gaan. Houd dit enkele weken vol, dan gaat je brein eraan wennen.’
Het zijn mooie adviezen en tips die Wouterson geeft. Maar wat kun je ermee in je organisatie? HR kan moeilijk van een werknemer afdwingen dat hij elke dag braaf om 23.20 uur naar bed gaat. ‘Dat is op zich nog maar de vraag’, stelt Wouterson. ‘Het is in het belang van werkgevers om fitte en gezonde werknemers te hebben. De werksfeer wordt beter, de onderlinge relaties prettiger, de productiviteit hoger, het ziekteverzuim lager. Het is zoeken naar evenwicht, tot waar je in die privésfeer mag komen.’
Los daarvan heeft Wouterson ook praktische tips voor HR. ‘Het begint met HR zelf. Allereerst moet je onderkennen dat het slaapprobleem ook in jouw organisatie speelt. Daarna volgt kennisoverdracht naar de werknemer. Met feiten en cijfers kun je aantonen hoe belangrijk een goede nachtrust is, voor de werkgever, maar ook voor de werknemer zelf. Aan de hand daarvan kun je als vervolgstap het verschijnsel slaap in je organisatie bespreekbaar maken.’
Pleidooi voor een powernap
Tot slot legt Wouterson uit dat er nóg iets is wat HR kan doen. Iets heel concreets zelfs: slaap faciliteren. Hoe dan? ‘Bijvoorbeeld met recoveryrooms, dat zijn bij voorkeur verduisterde, stille rustruimtes op de werkplek. Vreemd? Nee hoor, er zijn tal van organisaties die er al gebruik van maken. Denk aan sportteams, zoals Manchester United, dat voor de Champions League door heel Europa reist en in de avonduren speelt. De club faciliteert dat het team topprestaties kan leveren en één middel daarvoor zijn speciale rustruimtes. Ook wielerploegen als Sky doen dit. Bij grote bedrijven als Google, Facebook en KLM is het houden van een powernap in een speciale ruimte ook al doodgewoon. Logisch, want uit onderzoek blijkt dat de productiviteit na een powernap met maar liefst 14 procent stijgt. Slapen heeft dus niets te maken met luiheid. Het is nodig voor je organisatie!’
Klant: XpertHR Actueel
Doelgroep: HR-professionals
Publicatiedatum: 28 augustus 2019